Zasilacze!

Zasilacz komputera

Zasilacz komputera (PSU, z ang. power supply unit) − urządzenie służące do przetwarzania napięcia przemiennego dostarczanego z sieci energetycznej (100–127 V w Ameryce Północnej, części Ameryki Południowej, Japonii i Tajwanie; 220–240 V w pozostałej części świata) na niskie stabilizowane napięcia stałe, niezbędne do pracy pozostałych komponentów komputera.

Niektóre zasilacze posiadają przełącznik zmieniający napięcie wejściowe pomiędzy 230 V i 115 V, inne mogą pracować w szerokim zakresie napięcia zasilania.

Najczęściej spotykane zasilacze komputerowe są zgodne ze standardem ATX. Standard określa kształt wtyczek, dostarczane napięcia, dopuszczalne natężenie prądu. Włączanie i wyłączenie zasilacza jest realizowane przez sygnał elektryczny z płyty głównej, co daje obsługę takich funkcji jak tryb czuwania, zdalne włączanie i wyłączanie komputera. Najnowsza wersja standardu ATX dla zasilaczy to 2.53 (z połowy 2020 roku).

Budowa

Większość zasilaczy wykonana jest w postaci metalowego prostopadłościanu, z którego ścianki wychodzi kilka wiązek przewodów. Po przeciwnej stronie znajdują się otwory wentylacyjne i gniazdo IEC C14 do podłączenia zasilania z sieci energetycznej. Opcjonalnie może tam być też umieszczony wyłącznik oraz przełącznik napięcia wejściowego. Etykieta umieszczona na boku zasilacza zawiera informacje dotyczące maksymalnej mocy wyjściowej i certyfikatów. Najbardziej popularne oznaczenia bezpieczeństwa to znak UL, znak GS, TÜV, NEMKO, SEMKO, DEMKO, FIMKO, CCC, CSA, VDE, GOST R i BSMI. Oznaczenia dotyczące kompatybilności elektromagnetycznej to znak CE, FCC i C-Tick. Oznaczenie CE jest wymagane dla zasilaczy sprzedawanych w Europie i Indiach. Norma Unii Europejskiej EN61000-3-2 wymaga, aby każdy zasilacz wyposażony był w układ PFC (Power Factor Correction).

Rozmiary zasilacza ATX to: szerokość 150 mm, wysokość 86 mm, a głębokość typowo 140 mm, choć może różnić się w zależności od producenta.

W zasilaczach stosowane jest chłodzenie wymuszone – najczęściej przez wentylator o średnicy 80 mm (w starszych i prostszych PSU) lub większej (w nowszych konstrukcjach, często z regulacją obrotów). Przez zasilacz przepływa gorące powietrze z wnętrza obudowy komputera, w związku z tym stosuje się wentylatory o większej wydajności niż wymagana do odprowadzenia ciepła wydzielającego się w samym zasilaczu. Wentylator jest głównym źródłem hałasu generowanego przez zasilacz.

Zasilacze komputerowe wykonane są zwykle w technice impulsowej, wykorzystując architekturę przetwornicy push-pull. Tego typu zasilacze charakteryzują się małymi gabarytami i masą, niewielkimi tętnieniami napięcia wyjściowego i dużą mocą wyjściową.

Rodzaje wtyczek

Zabezpieczenia

Zasilacz, dostarczając energię do poszczególnych elementów komputera, może stać się przyczyną ich uszkodzenia. Ze względu na wahania parametrów napięcia w sieci energetycznej, każdy zasilacz powinien posiadać szereg wbudowanych zabezpieczeń, chroniących zarówno komputer, jak i sam zasilacz:

• OVP (Over Voltage Protection) – zabezpieczenie przed zbyt wysokim napięciem wyjściowym. Działa na każdej linii wyjściowej zasilacza i aktywuje się, gdy napięcie jest wyższe o 15% w stosunku do wartości nominalnej. Wymagane przez normę ATX12V.
• UVP (Under Voltage Protection) – zabezpieczenie przed zbyt niskim napięciem na liniach wyjściowych. Mniej powszechne niż OVP, ponieważ zbyt niskie napięcie nie uszkadza podzespołów, ale może wpływać na ich stabilność.
• OCP (Over Current Protection) – zabezpieczenie przed przeciążeniem stabilizatora i zbyt wysokim natężeniem prądu. Monitoruje każdą linię zasilającą oddzielnie i w przypadku przeciążenia którejkolwiek z nich wyłącza zasilacz. Wymagane przez normę ATX12V.
• OLP lub OPP (Over Load Protection lub Over Power Protection) – chroni przed przeciążeniem całego zasilacza, a nie tylko poszczególnych linii.
• OTP (Over Temperature Protection) – zabezpieczenie przed przegrzaniem zasilacza. Może wystąpić w wyniku przeciążenia, słabej cyrkulacji powietrza lub awarii wentylatora. Wymagane przez normę ATX12V.
• SCP (Short Circuit Protection) – zabezpieczenie przeciwzwarciowe. Aktywuje się, kiedy w obwodzie zasilacza pojawia się zwarcie. Mimo że nie jest obowiązkowe, SCP znajduje się w większości współczesnych zasilaczy.
• IOVP (Input Over Voltage Protection) i IUVP (Input Under Voltage Protection) – zabezpieczenia przed zbyt wysokim lub zbyt niskim napięciem wejściowym, stosowane głównie w zasilaczach z manualnym przełącznikiem napięcia wejściowego (115 V lub 230 V).